De afgelopen maanden is de “golf aan faillissementen” een regelmatig terugkerend thema in de media. Steeds meer ondernemingen worstelen om hun hoofd boven water te houden. Zowel KMO’s als grote ondernemingen uit verschillende sectoren in Vlaanderen hebben zware klappen gekregen, met records in het aantal faillissementen tot gevolg. Die trend lijkt zich voort te zetten.
In dit artikel staan we stil bij de vragen (i) wanneer een onderneming nu “in moeilijkheden” verkeert, (ii) welke specifieke verplichtingen er in dat geval rusten er op de onderneming in kwestie (en haar bestuurder(s)), en, (iii), wat een advocaat voor de onderneming in moeilijkheden kan betekenen.
Wanneer is een onderneming in moeilijkheden? Herken de signalen
Economische indicatoren
De eerste signalen van financiële problemen zijn meestal zichtbaar in de interne cijfers en de dagelijkse werking van een onderneming. Onder andere de volgende economische indicatoren kunnen wijzen op potentiële moeilijkheden:
- Een aanhoudende daling in de omzet of winst, of een opstapeling van verliezen over meerdere kwartalen of boekjaren;
- Structureel onvoldoende inkomsten om de lopende uitgaven te dekken. Dit kan leiden tot een aanhoudende negatieve cashflow, waardoor de onderneming onvoldoende liquiditeiten heeft om de dagelijkse operationele activiteiten te ondersteunen;
- Een alsmaar verder groeiende schuldenlast. Vooral indien de verhouding tussen vreemd vermogen (schulden) en eigen vermogen steeds groter wordt en de onderneming bijvoorbeeld steeds afhankelijker wordt van leverancierskrediet;
- Een systematische toename van de voorraad en een tragere omloopsnelheid kunnen wijzen op daling in de verkoop of net op een overproductie;
- Moeilijkheden bij het verkrijgen van nieuwe leningen of kredieten (cf. enkel onder bijzonder strenge voorwaarden), schuldeisers die aandringen op betaling van hun opeisbare facturen of zelfs overgaan tot het leggen van beslag, etc.
Meldingsplicht van economische beroepsbeoefenaars bij dreigende insolventie
Boekhouders, accountants en bedrijfsrevisoren van ondernemingen zitten aan de bron van deze economische indicatoren. Het zijn dan ook vaak deze cijferberoepers die als eerste zullen vaststellen dat een onderneming in moeilijkheden verkeert en de betrokken onderneming zullen waarschuwen.
Meer nog, accountants en bedrijfsrevisoren die in de uitoefening van hun opdracht vaststellen dat er sprake is van dreigende insolventie zijn wettelijk verplicht om de onderneming hiervan schriftelijk op de hoogte te brengen. Het is vervolgens de onderneming zelf die op korte termijn de gepaste maatregelen moet nemen om de continuïteit van de activiteiten te vrijwaren voor een minimumduur van twaalf maanden. De accountant of bedrijfsrevisor moet dan na een maand beoordelen of deze maatregelen volstaan. Zo niet kan de cijferberoeper zijn bevindingen schriftelijk melden aan de voorzitter van de ondernemingsrechtbank.
Kamers voor Ondernemingen in Moeilijkheden
Tot slot is ook een oproeping door de Kamer voor Ondernemingen in Moeilijkheden (de zogenaamde “KOIM”) een belangrijk signaal dat een onderneming zich in financieel zwaar weer bevindt.
Een van de kerntaken van de KOIM is het functioneren als een vroegtijdig waarschuwingsmechanisme. De KOIM verzamelt en verwerkt informatie waaronder de neergelegde jaarrekeningen, de beslagberichten, de fiscale/sociale schulden, veroordelingen voor niet-betwiste schulden etc. (zogenaamde “economische knipperlichten”). Ook de onderneming zelf heeft toegang tot deze informatie en kan het gebruiken als een instrument voor zelfbeoordeling.
Als de KOIM vaststelt dat er sprake is van dreigende insolventie, kan zij de onderneming die ze in het vizier heeft oproepen om te verschijnen voor haar zetel. Dan worden alle vaststellingen besproken en zal de onderneming worden aangespoord tot het nemen van gepaste herstelmaatregelen om haar financiële situatie opnieuw op orde te krijgen.
Wettelijke verplichtingen van ondernemingen in moeilijkheden
Zodra een onderneming vaststelt dat zij in moeilijkheden verkeert, rusten er op haar (en op haar bestuurders) een aantal specifieke wettelijke verplichtingen.
Zo moeten de bestuurders van een BV, CV of NV op tijd nagaan of de alarmbelprocedure van toepassing is. Onder meer wanneer het netto-actief van de vennootschap onder een bepaalde drempel (dreigt te) zak(t)(ken), moet het bestuursorgaan binnen de twee maanden een algemene vergadering bijeenroepen. Het bestuursorgaan zal dan voorstellen om de vennootschap te ontbinden of om herstelmaatregelen te implementeren die de financiële toestand van de onderneming moeten verbeteren. Indien de alarmbelprocedure niet tijdig wordt gevolgd, kunnen de bestuurders persoonlijk aansprakelijk worden gesteld.
Daarnaast is er voor de BV en de CV de zogenaamde “dubbele uitkeringstest”. Voordat de vennootschap uitkeringen doet, moeten de bestuurders eerst nagaan of het netto-actief niet negatief is (balanstest) en of de vennootschap binnen een termijn van 12 maanden haar schulden kan blijven betalen (liquiditeitstest). Bij een negatieve uitkomst van deze testen kunnen onterechte uitkeringen worden teruggevorderd en riskeren de bestuurders aansprakelijkheid.
Tot slot is er ook de verplichting van de bestuurders van een onderneming om tijdig de boeken neer te leggen wanneer zij vaststellen dat de faillissementsvoorwaarden vervuld zijn. Bestuurders die een virtueel failliete onderneming verderzetten en de schulden laten oplopen, lopen het risico om persoonlijk aansprakelijk gesteld te worden voor het volledig netto-passief van het faillissement (de zogenaamde aansprakelijkheid wegens wrongful trading).
In haar blogartikel van 8 juli legt Yannick uitgebreid uit wanneer de faillissementsvoorwaarden van staking van betaling en wankelend krediet vervuld zijn en hoe het faillissement kan worden aangevraagd.
Wat kan een insolventieadvocaat betekenen voor jouw onderneming?
Wanneer je (als bestuurder) vaststelt dat jouw onderneming in moeilijkheden verkeert, is het essentieel om tijdig de juiste stappen te ondernemen. Welke piste het meest geschikt is, is natuurlijk sterk afhankelijk van de specifieke situatie en moet daarom van geval tot geval bekeken worden.
De oorsprong van de moeilijkheden speelt hierbij een belangrijke rol. Denk maar aan de economische impact van de COVID-19 pandemie of de stijging van de energie- en grondstofprijzen door de oorlog in Oekraïne. Het is uiteraard niet omdat een onderneming het daardoor tijdelijk financieel moeilijker heeft dat die onderneming intrinsiek niet rendabel is. Daarnaast zijn er ook sectoren die van nature conjunctuurgevoelig of seizoensgebonden zijn, zoals de horecasector aan de kust of de landbouwsector.
Andere bedrijven hebben het dan weer structureel moeilijk door veranderingen in de markt, zoals drukkerijen door de snelle digitalisering, videotheken door de opkomst van streamingdiensten, reisbureaus door de opkomst van online boekingsplatformen, traditionele autofabrikanten door de opmars van elektrische wagens, etc.
Elke sector en elk bedrijf vraagt een op maat gemaakte aanpak. Zoals Marthe in haar blogartikel van 6 mei uitlegt, biedt de insolventiewetgeving een “waaier aan mogelijkheden” voor ondernemingen in moeilijkheden die hun continuïteit willen herstellen. Van een schikking onder toezicht van de KOIM tot een gerechtelijke reorganisatie, de mogelijkheden zijn er om ze te benutten. Een (insolventie)advocaat kan jouw onderneming bijstaan in het vinden van een geschikte oplossing en je begeleiden bij de uitvoering van het gekozen traject.
