Onze tweede blogpost rond familiebedrijven is gebaseerd op een uitgebreid interview met de CEO van een West-Vlaams familiebedrijf. Om de privacy te waarborgen, hebben wij de naam van het bedrijf en de betrokkenen geanonimiseerd en vervangen door het fictief bedrijf “Ambacht Clarysse”. De CEO gaf ons een blik achter de schermen. In wat volgt, bieden wij een overzicht van hun sterktes en de juridische uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd.
“Veerkracht, betrokkenheid en vakmanschap” zijn de drie sterktes van familiebedrijf Ambacht Clarysse, zegt CEO Hugo Clarysse.
Grootvader Marcel Clarysse richtte Ambacht Clarysse op in 1946 als een atelier voor ambachtelijke meubelproductie. Zijn zoon Roger Clarysse, vader van Hugo, breidde het bedrijf uit in de jaren ’80 van de vorige eeuw met de productie van maatwerkinterieurs. Roger en Hugo combineerden ondernemingszin met een passie voor houtbewerking. In 2004 voegden ze een exclusieve lijn van designmeubelen toe aan het aanbod, inmiddels verkocht onder de naam “Atelier Elegance”.
Op vandaag is de onderneming in handen van de derde generatie. Roger Clarysse werkt nog steeds in het bedrijf, en zijn vrouw, Monique De Smet, die vroeger streng de financiën opvolgde, geeft advies dat niemand in de wind durft te slaan. De huidige bestuurders van de vennootschap zijn hun drie kinderen, inmiddels vijftigers. Bart Clarysse richt zich op de afdeling productie en neemt de organisatie van de logistiek op zich. Sofie Clarysse is verantwoordelijk voor de boekhouding. Hugo Clarysse is dagelijks bestuurder. Alle bestuurders hebben zelf – Hugo en Bart elk twee, Sofie drie – volwassen kinderen.
Voor welke uitdagingen staat de derde generatie van dit familiebedrijf en hoe kan de familie op die uitdagingen anticiperen?
1. Uitdagingen op het niveau van de aandeelhouders
De aandeelhouder van Ambacht Clarysse is de vennootschap CAMA-Clarysse, waarvan Hugo, Bart en Sofie op vandaag samen de enige aandeelhouders zijn. Deze (indirecte) aandeelhouders zijn allen actief betrokken in de operationele vennootschap en zijn er de bestuurders van. Dit zal waarschijnlijk niet zo kunnen blijven. Op vandaag is slechts één van de zeven kinderen van de vierde generatie als werknemer actief in het bedrijf.
Integrale familiale opvolging, waarbij zowel de eigendom als de leiding binnen de familie blijft, zal dus binnen Ambacht Clarysse geen evidentie zijn. Er zijn globaal drie mogelijkheden: (1) de drie takken van de familie blijven aan boord als aandeelhouder, (2) één familietak ‘koopt’ de andere uit, of (3) er wordt overgedragen aan een derde. Een variante kan de splitsing zijn van het bedrijf. Het belangrijkste is zeker hier tijdig over na te denken en te overleggen.
De verdere vertakking van de aandeelhoudersstructuur zal actief en passief aandeelhouderschap doen ontstaan, en dat is een uitdaging. Kiest men voor behoud van familiale controle, waarbij de aandelen in handen van de familieleden blijven, dan kan het bijvoorbeeld een goede optie zijn om de dagelijkse leiding aan een derde toe te vertrouwen. Ook concrete afspraken over het aandeelhouderschap zijn nodig. Denk bijvoorbeeld aan een exit-regeling voor de passieve aandeelhouders, een dividendbeleid, een rapportageregeling om de passieve aandeelhouders te informeren en te betrekken…
2. Uitdagingen op het niveau van het (dagelijks) bestuur
Kiezen voor een passieve of een actieve raad van bestuur?
Op vandaag opereert de raad van bestuur van Ambacht Clarysse eerder op een informele en passieve manier. Zelden zijn er fysieke vergaderingen, en veel besluitvorming gebeurt informeel, vaak in de wandelgangen. Deze manier van werken steunt op een groot onderling vertrouwen dat voortvloeit uit de familiale band, al bestaat steeds het gevaar dat niet iedereen de informele beslissingen op dezelfde manier interpreteert.
Een actieve raad van bestuur die op vaste tijdstippen formeel vergadert, is aangewezen in een volwassen organisatie. Dat is zeker het geval als er een externe CEO is. Een raad van bestuur is dan nodig om controle uit te oefenen en te opereren als “kritische tegenspeler”. Een actieve raad van bestuur zal ook van belang zijn bij een verschuiving van een actieve aandeelhoudersstructuur naar een structuur van zowel actieve als passieve aandeelhouders ter bescherming van deze laatsten. Een raad van bestuur die regelmatig bijeenkomt, transparante verslagen opstelt en een duidelijke visie heeft, verhoogt de betrokkenheid van de passieve aandeelhouders.
Blijft het bestuur binnen de familie?
Een bijkomende uitdaging waarvoor Ambacht Clarysse zal komen te staan, is het zoeken naar opvolgers binnen de raad van bestuur en naar een opvolger voor de heer Hugo Clarysse als CEO. Belangrijk hierbij kan zijn dat er een evenwicht wordt gevonden tussen het nagestreefde behoud van de gelijkheid tussen de verschillende familiale takken en het belang van het aanstellen van bestuurders met de nodige capaciteiten.
De familie kan overeenkomen dat bestuurders moeten voldoen aan vooraf vastgelegde objectieve voorwaarden, bijvoorbeeld: minstens vijf jaar werkervaring binnen Ambacht Clarysse, een bepaald diploma, … Ook kunnen er drie soorten aandelen worden gecreëerd waaraan voordrachtrechten verbonden worden zodat “elke tak” een bestuurder mag voorstellen aan de algemene vergadering. Dergelijk mechanisme zal ervoor zorgen dat de familie zich onvermijdelijk moet openstellen voor “externen”, maar elke “tak” zelf de controle behoudt over wie externe bestuurder kan worden.
En wie krijgt het vertrouwen als dagelijks bestuurder?
Ook over de opvolging van de dagelijkse leiding moeten er concrete afspraken worden gemaakt. De huidige CEO Hugo Clarysse gaf aan dat er zich binnen de familie op dit moment niemand aandient om opvolger te worden. Omdat Ambacht Clarysse nog nooit een “extern leider” had, is het volgens ons van belang dat er eerst en vooral binnen de familie eensgezindheid bestaat over de objectieve criteria waaraan een CEO moet voldoen. Bovendien zal een potentiële opvolger uitgebreid begeleid moeten worden en de fakkel slechts gefaseerd in handen krijgen.
Het belang van veerkracht
Ambacht Clarysse is uitgegroeid tot een succesvol familiebedrijf. Het staat vast dat de huidige structuur, waarbij de eigendom en de leiding in handen zijn van de familie, werkt. Toen het bedrijf in 2018 geconfronteerd werd met een zware brand, zorgden de samenwerking en de veerkracht van de familie er volgens Hugo Clarysse voor dat Ambacht Clarysse in één week tijd weer operationeel werkzaam was. Dat was een krachttoer, want alles wat klaar stond om te leveren en te plaatsen ging volledig in de vlammen op en veel machines waren beschadigd.
Hoe graag Ambacht Clarysse ook die familiale structuur zou willen vasthouden, toch zal zij in de toekomst op uitdagingen stoten omdat de vierde generatie eraan komt. Het zal cruciaal zijn om ook op dat vlak veerkracht te gebruiken en open te staan voor veranderingen, waaronder een mogelijke externe inbreng. Dit hoeft uiteraard niet van de ene dag op de andere te gebeuren. Belangrijk is het tijdig nadenken over de toekomst, bezorgdheden uitspreken en bespreken, en op basis van die goede voorbereiding, goede afspraken maken voor de toekomst.
