Voorwaarden faillissement

Een faillissement is een insolventieprocedure voor ‘ondernemingen’, dit omvat (i) iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent, (ii) iedere rechtspersoon (iii) en iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid (behoudens enkele uitzonderingen). Een onderneming kan failliet verklaard worden indien zij niet langer in staat is haar financiële verplichtingen te voldoen en de twee wettelijke faillissementsvoorwaarden vervuld zijn.

De eerste faillissementsvoorwaarde is staking van betaling. De onderneming moet duurzaam opgehouden hebben haar schulden te voldoen. De tweede voorwaarde is geschokt krediet, wat inhoudt dat de onderneming geen vertrouwen (krediet) meer geniet van de schuldeisers. Beide voorwaarden worden in samenhang met elkaar beoordeeld, want je kan betalingsmoeilijkheden ondervinden, maar toch nog van krediet genieten. Een onderneming die nog over krediet beschikt, wordt niet geacht duurzaam te hebben opgehouden met betalen van de schulden. Je voelt wellicht aan dat deze voorwaarden niet afgelijnd zijn en daarentegen onderworpen zijn aan nuances. Laat je hierover correct adviseren.

Uiteraard moet je als bestuurder of zaakvoerder van een vennootschap, of als zelfstandig natuurlijk persoon tijdig jouw verantwoordelijkheid nemen. Er zijn heel wat preventieve maatregelen om de continuïteit te behouden (zie de eerdere blogpost van mr. Marthe Oosthuyse https://crivitslegal.be/blog/de-europese-herstructureringsrichtlijn-een-waaier-aan-mogelijkheden/), maar als die niet baten en de onderneming zich toch in discontinuïteit bevindt, ben je als bestuurder of zaakvoerder van een onderneming aan diverse wettelijke verplichtingen onderworpen. Zo zal je onder meer tijdig de alarmbelprocedure moeten toepassen en ben je wettelijk verplicht om de boeken neer te leggen binnen de maand nadat de faillissementsvoorwaarden vervuld zijn. Crivits legal heeft hierin de nodige expertise en kan je daarin bijstaan.

Hieronder verdiepen we ons in de praktische kant van het zelf neerleggen van de boeken via het elektronisch platform RegSol. Via onderstaande richtlijnen kan je ook nagaan welke documenten en informatie noodzakelijk zijn om de boeken neer te leggen. Crivits legal kan je hierin uiteraard ook begeleiden.

Praktisch: hoe leg ik de boeken neer via het elektronisch platform RegSol?

Surf naar het publieke luik van regsol.be en maak een account aan. Omwille van veiligheidsredenen is een sterkte authenticatie vereist om een aangifte van faillissement te doen.

Indien je de aangifte doet voor een vennootschap of vereniging, maak dan geen account aan op de naam van de gefailleerde onderneming zelf. Een vennootschap of vereniging kan haar eigen faillissement namelijk niet aangeven. Enkel een bestuurder of gemachtigde natuurlijke persoon of een advocaat kan een aangifte doen van faillissement van een vennootschap of vereniging. Indien je aangifte doet voor een natuurlijk persoon onderneming speelt dit niet.

Als je een buitenlands natuurlijk persoon bent zonder BIS-nummer of rijksregisternummer, kan je in RegSol geen aangifte van faillissement doen. Zoals reeds aangehaald, moet je immers sterk aangemeld zijn op basis van jouw E-ID. In dat geval moet je je richten tot een Belgische advocaat om aangifte van faillissement te doen via regsol.be. Crivits legal kan je hier uiteraard mee verderhelpen.

Na het aanmelden, kom je terecht op de homepagina van RegSol, waar je het overzicht vindt van de functies die RegSol aanbiedt, alsook een aantal sneltoetsen. Aan de linkerkant onder “Snel aan de slag”, klik je op “Nieuw dossier indienen”. Vervolgens kom je op de pagina om een nieuwe insolventieprocedure te starten. Je kiest voor “Indienen aangifte faillissement’”. 

Op de homepagina heb je onderaan ook een rechtstreekse toets onder “Faillissement”, zijnde “Aangifte faillissement” waarbij je de tussenpagina met de verschillende mogelijkheden overslaat.

Om een aangifte van faillissement in te dienen, moet je verschillende stappen doorlopen. Bij stap 1 krijg je ook de checklist, zoals hieronder meegegeven. Alvorens aan de effectieve aangifte van faillissement te beginnen, raden wij je aan om eerst alle noodzakelijk informatie en documenten te verzamelen om zo vlot alle volgende stappen te kunnen doorlopen.

Stap 2 is het invulformulier waar je de nodige gegevens dient in te vullen, zoals:

• De persoonlijke en zakelijke gegevens van de schuldenaar;

• Informatie m.b.t. eventuele eerdere insolventieprocedures;

• Informatie i.v.m. onroerende goederen;

• De gegevens van jouw accountant/externe boekhouder;

• De contactgegevens van jouw sociaal secretariaat, je klantennummer en RSZ-nummer;

• De persoonlijke gegevens van je eventuele persoonlijke zekerheidssteller.

De velden en vragen in stap 2 aangeduid met een asterisk (*), zijn verplicht in te vullen.

Als je niet zelf de schuldenaar bent in het dossier, zal je hier ook jouw mandaat moeten opladen.

In stap 3 moet je een aantal stukken opladen, zoals:

• Een lijst van alle openstaande klanten met volledige identiteit, adres, e-mailadres en detail van de openstaande vordering;

• Een lijst met vorderingen op derden, andere dan klanten (leningen, rekening couranten, terugvorderingen … ), met volledige identiteit, adres, e-mailadres en detail van de openstaande vordering

• Een lijst van alle openstaande schulden (leveranciers, banken, sociale schulden, fiscale schulden, rekening couranten, leningen … ) met volledige identiteit, adres, e-mailadres en detail van de openstaande vordering

• Een kopie van het personeelsregister of details van de personeelsleden nog in dienst (naam, adres, e-mailadres, datum in dienst, functie, verloning … )

• Een lijst van de leden van het comité voor preventie en bescherming op het werk

• Een lijst van de leden van de vakbondsafvaardiging

• Een detail van de gestelde waarborgen

• Een inventaris van de roerende goederen en activa (omschrijving, locatie, geschatte waarde … )

• Een overzichtslijst van nog te innen openstaande vorderingen

• Een lijst van bankrelaties en rekeningen en de eventuele saldi

• Een uittreksel van het kasboek

• De meest recente (tussentijdse) balans die een staat van activa en passiva bevat

• De laatste jaarrekening

In stap 4 wordt gecontroleerd of alle noodzakelijke gegevens zijn ingevuld. In de laatste stap, stap 5, krijg je een overzicht van ingevulde gegevens en opgeladen bijlagen. Je kan eventueel de gegevens en bijlagen nog aanpassen. Als alle gegevens volledig zijn, kan je de aangifte indienen.

Hieronder wordt in detail verder ingegaan op de verschillende stappen. Na “Stap 1: checklist”, die louter bedoelt is om na te gaan of je alle nuttige informatie en stukken beschikbaar hebt om zo vlot de aangifte van faillissement kan indienen, klik je op “Volgende stap” om verder te gaan met het invullen van de aangifte.

Hierna volgt “Stap 2: invulformulier”. In deze stap geef je alle nuttige gegevens in voor de schuldenaar, dit is dus de onderneming of persoon op wie de aangifte van het faillissement betrekking heeft.

Algemeen

Allereerst moet je de bevoegde ondernemingsrechtbank selecteren. Je moet zelf de territoriaal bevoegde ondernemingsrechtbank aanduiden. Bij twijfel kan je hiervoor JURIDAT raadplegen, er is een link naar de website voorzien op deze pagina.

Vervolgens geef je aan voor wie de aangifte van faillissement wordt ingediend, waarbij er keuze is tussen een rechtspersoon of natuurlijk persoon. Daarna moet je aangeven of de schuldenaar, dus degene voor wie je aangifte van het faillissement doet, over een Belgische KBO-nummer (ondernemingsnummer) beschikt.

Gegevens indiener

Bij gegevens van de indiener moet je allereerst aangeven in welke hoedanigheid je de aangifte van faillissement indient, dit kan ‘als bestuurder van de schuldenaar’ (bij rechtspersoon) of ‘voor mezelf als natuurlijk persoon’ (bij natuurlijk persoon), ‘als advocaat van de schuldenaar’ of ‘met bijzondere volmacht van de schuldenaar’ (zoals vriend, familielid, boekhouder etc.).

Je moet telkens een mandaat opladen, behalve indien je aangifte van faillissement indient als natuurlijke persoon en de aangifte doet ‘voor mezelf als natuurlijk persoon’.

Hierna controleer je jouw eigen gegevens. Deze gegevens zijn gekoppeld aan jouw account van RegSol. Indien jouw gegevens, als indiener, niet correct zijn, moet je deze gegevens aanpassen bij jouw profiel.

Indien gewenst, is er ook een mogelijkheid om een eigen referentie in te geven.

Gegevens van de schuldenaar: rechtspersoon met ondernemingsnummer

1. Aangifte van faillissement voor een rechtspersoon met ondernemingsnummer: je vult het ondernemingsnummer in en klikt op ‘KBO raadplegen’ om zo automatisch de gegevens te laten invullen. Je hebt ook de mogelijkheid om een afwijkend adres op te geven als het adres van de zetel afwijkt van het adres van het adres waar de activiteit werkelijk doorgaan, zijnde het centrum van voornaamste belangen.

2. Aangifte van faillissement voor een rechtspersoon zonder ondernemingsnummer: hier gaat het dus over een buitenlandse vennootschap. Je vult alle gegevens manueel in, zijnde ondernemingsnummer, maatschappelijk benaming en het volledige adres van de zetel.

3. Aangifte van faillissement voor een natuurlijke persoon met ondernemingsnummer: je vult het ondernemingsnummer in en klikt op ‘KBO raadplegen’ om zo automatisch de gegevens te laten invullen. Je hebt ook hier de mogelijkheid om een afwijkend adres op te geven als het adres van de zetel afwijkt van het adres van het adres waar de activiteit werkelijk doorgaan, zijnde het centrum van voornaamste belangen.

4. Aangifte van faillissement voor een natuurlijk persoon zonder ondernemingsnummer: je vult alle gegevens manueel in. De naam, voornaam, rijksregisternummer en het volledige adres van de zetel zijn verplichte velden. Later zal je ook moeten aangeven of de schuldenaar-natuurlijke persoon nog bijkomende bestuursmandaten heeft in andere ondernemingen. Je hebt hierbij de keuze tussen ‘ja’, ‘nee’ of ‘weet ik niet’. Als je ‘ja’ aanduidt, moet je uiteraard aangeven welke onderneming

Vervolgens moeten de contactgegevens van de (zaakvoerder(s) of bestuurder(s) van de) schuldenaar worden ingevuld. De wet bepaalt dat de gefailleerde, zaakvoerder en bestuurder elektronisch kennisgevingen/berichten via RegSol moeten kunnen ontvangen.

Indien de schuldenaar een CommV of VOF betreft, kan je de naam en voornaam van de onbeperkte aansprakelijke vennoten opgeven. In stap drie zal je een lijst van de onbeperkt aansprakelijke vennoten met bewijs van kennisname kunnen opladen.

Hierna kan je de naam en adres van de handelsactiviteit opgeven en ook de voornaamste handelsactiviteit. Dit vul je in als de uitbatingszetel afwijkt van de zetel. Er kunnen ook meerdere vestigingen worden toegevoegd, indien van toepassing.

Vervolgens geef je ook aan of de schuldenaar een vrij beroep uitoefent (zoals accountant, architect, dierenarts, notaris, psycholoog etc.). Indien dit het geval is, moet je het vrije beroep en de betrokken beroepsvereniging selecteren. Er zal een medecurator, gespecialiseerd in het vrije beroep, mee worden aangesteld. Mr. Rik Crivits en mr. Jens Vrebos, schreven een boek ‘Van insolventiepreventie tot fresh start’. Het boek behandelt de toepassing van de Insolventiewet op de vrije beroeper, in het bijzonder de advocaat (zie: https://www.larcier-intersentia.com/nl/insolventiepreventie-fresh-start-9789400014718.html)

Verder moet je ook aanvinken of de schuldenaar de gerechtelijke ontbinding aanvraagt. De ondernemingsrechtbank kan de gerechtelijk ontbinding uitspreken indien er geen significante activa meer zijn en er al geruime tijd geen activiteit meer is. In de praktijk merken wij echter op dat niet iedere ondernemingsrechtbank dit toepast, onder andere doordat het moeilijk te beoordelen is of voormelde voorwaarden vervuld zijn. Dit is geen mogelijkheid als het faillissement wordt aangevraagd voor een natuurlijke persoon.

Eerdere insolventieprocedures

Hieronder vind je de vragen die hierover worden gesteld. Bij het antwoorden van deze vragen heb je telkens de keuze tussen ‘ja’, ‘nee’ of ‘weet ik niet’. Indien je ‘ja’ aanduidt, moet je extra gegevens invullen, zoals hieronder ook aangegeven.

• Werd de schuldenaar in het verleden reeds failliet verklaard? Indien ja, moet je de datum van het openingsvonnis, sluitingsdatum, rechtbank en naam van de curator meedelen;

• Heeft de schuldenaar in het verleden reeds een besloten voorbereiding faillissement ingeleid? Indien ja, moet je de datum van de beslissing, de rechtbank en de naam van de beoogd curator invullen;

• Heeft de schuldenaar in het verleden reeds een gerechtelijke reorganisatieprocedure of overdracht onder gerechtelijk gezag bekomen? Indien ja, moet je aanduiden of de procedure reeds werd gesloten of niet.

  • Indien de procedure reeds werd gesloten, moet je de sluitingsdatum van de procedure, de rechtbank en het algemeen rolnummer invullen;

  • Indien de procedure nog niet werd afgesloten, moet je de datum van het openingsvonnis, rechtbank en algemeen rolnummer invullen. Bijkomende wordt de vraag gesteld of je de gerechtelijk reorganisatieprocedure wenst af te sluiten;

In geval van een reorganisatieprocedure moet je ook nog aanduiden of het reorganisatieplan werd gehomologeerd.

• Werd een verbonden onderneming, of een onderneming waarvan de schuldenaar zaakvoerder/bestuurder is, eerder in staat van faillissement verklaard? Indien ja, moet je de maatschappelijk benaming, ondernemingsnummer, naam van de curator, datum van het openingsvonnis, sluitingsdatum en de rechtbank invullen;

• Werd voor een verbonden onderneming of een onderneming waarvan de schuldenaar zaakvoerder/bestuurder is, eerder een verzoekschrift ingediend tot gerechtelijke reorganisatie of overdracht onder gerechtelijk gezag? Indien ja, vul je de maatschappelijke benaming, het ondernemingsnummer, datum van het openingsvonnis en de rechtbank in;

• Zijn de onbeperkt aansprakelijke vennoten betrokken in een faillissement, gerechtelijke reorganisatie of overdracht onder gerechtelijk gezag? Indien ja, moet er toelichting hierover gegeven worden.

Alle bovenstaande vragen zijn verplicht te beantwoorden.

Activa

Volgende verplicht in te vullen vragen worden gesteld, waarbij ook telkens de mogelijkheid wordt gegeven om te antwoorden met ‘ja’, ‘nee’, of ‘weet ik niet’:

• Zijn er onroerende goederen? Indien ja, moet je de locatie van het onroerend goed invullen, de geschatte waarde en in de toelichting meedelen of het onroerend goed al dan niet bezwaard is met een hypotheek en of de schuldenaar de enige eigenaar is. Er worden ook nog bijkomende vragen gesteld, zijnde:

  • Is er een brandverzekering afgesloten? Indien ja, moet je de gegevens van de brandpolis en verzekeraar invullen;

  • Zijn er reeds uitvoeringsmaatregelen gestart?

  • Werd een notaris aangesteld om het goed te verkopen?

  • Is het onroerend goed vrij en onbelast? Indien niet, deel je de geschatte openstaande schuld mee.

• Zijn er roerendere goederen (bv. voorraad, machines, gereedschappen, inboedel, inrichting, wagens…)? Indien ja, vul je desgewenst de velden ‘omschrijving van de goederen’, ‘geschatte waarde’ en ‘locatie van de goederen’ in of laad je in stap drie een inventaris op met deze gegevens. Je moet ook meegeven of er reeds uitvoeringsmaatregelen zijn gestart. In bevestigend geval, moet je ook meedelen of er reeds een verkoopdag is vastgesteld. Indien er reeds een verkoopdag is vastgesteld, moet je ook hierover de nodige informatie meedelen.

• Zijn er waarborgen (bv. in het kader van een huurovereenkomst of een bouwwerf)? Indien ja, geef je hierover desgewenst de nodige toelichting of laad je in stap 3 een document op.

• Zijn er nog openstaande vorderingen (bv. openstaande facturen, nog op te stellen facturen, fiscale tegoeden, rekening-couranten)? Indien ja, vul je desgewenst de velden ‘omschrijving van de vorderingen en ‘geschatte waarde’ in of laad je in stap drie een document op.

• Zijn er nog banktegoeden? Indien ja, vul je desgewenst de velden ‘naam van de bank(en) en ‘bedrag’ in of laad je in stap drie een document op.

• Zijn er nog kastegoeden? Indien ja, geef je desgewenst mee waar je kastegoeden zich bevinden en bij wie en hoeveel de kasgelden bedragen of laad je in stap drie een document op.

• Zijn er andere activa (bv. effectenportefeuille, obligaties, postzegelverzamelingen)? Indien ja, geef je desgewenst hierover toelichting of laad je in stap drie een document op.

Passiva

Hier kan je het totaal geschat bedrag aan schulden invullen. Er is ook de mogelijkheid om aan te geven wanneer de schuldenaar heeft opgehouden te betalen. Dit is geen verplichting.

Verder moet je ook nog aangeven of de activiteiten reeds zijn stopgezet. Indien dat het geval is, moet je ook nog de datum van stopzetting van de activiteiten invullen.

Pas in stap 3 zal je een lijst moeten opladen van alle schuldeisers met een detail van hun vordering. Bij voorkeur is dit een lijst met duidelijke gedetailleerde contactgegevens van de desbetreffende schuldeisers en klanten ((e-mail)adres, ondernemingsnummer, bedrag openstaande schuld).

Boekhouding

Uiteraard ben je verplicht om steeds een boekhouding bij te houden. Meer nog, je kan persoonlijk aansprakelijk gesteld worden in de geopende faillissementsprocedure indien je geen bijgewerkte boekhouding kan voorleggen. Indien je tijdens een faillissementsprocedure om deze of een andere reden aansprakelijk zou worden gesteld, kunnen wij je hierin bijstaan.

Als er geen up-to-date-boekhouding is of je weet het niet, moet je hierover toelichting geven.

Indien je wel beschikt over een up-to-date boekhouding kan je aangeven tot wanneer de boekhouding is bijgewerkt. In stap drie kan je hiertoe een document opladen.

Verder moet je ook nog meegeven waar de boekhouding zich bevindt, zijnde op het centrum van voornaamste belangen, de boekhouder of op een andere locatie. Bij de twee laatste opties, moet je ook de locatie invullen.

Personeel

Indien je op het moment van aangifte van het faillissement nog personeel tewerkstelt of je schuldenaar heeft de afgelopen 18 maanden nog personeel tewerkgesteld, moet je hier ‘ja’ aanvinken. Vervolgens kan je het RSZ-nummer invullen.

Indien je actueel nog personeel in dienst hebt, vink je opnieuw ‘ja’ aan. Hierna moet je ook aangeven hoeveel personeelsleden nog in dienst zijn en of er gebruik wordt gemaakt van een sociaal secretariaat. In bevestigend geval, moet je ook de gegevens van het sociaal secretariaat invullen.

In stap drie zal een personeelslijst worden opgeladen, opnieuw bij voorkeur een lijst met gedetailleerde gegevens van alle personeelsleden.

Kosteloze persoonlijke zekerheidssteller

Ook borgstellingen door natuurlijke personen moeten worden meegedeeld bij de aangifte van het faillissement. Indien dat het geval is, moet je de concrete gegevens invullen van de natuurlijke persoon en van de schuldvordering waarvoor deze persoon zich borg heeft gesteld.

Opmerkingen

In dat vak kan je eventuele bijkomende opmerkingen meegeven.

Hierna volgt “Stap 3: bijlagen”. In deze stap moet je de onderstaande stukken opladen:

• Een lijst van alle openstaande klanten en schulden met volledige identiteit, adres, e-mailadres en detail van de openstaande vordering;

• Een lijst van alle openstaande schulden (leveranciers, banken, sociale schulden, fiscale schulden, rekening couranten, leningen … ) met volledige identiteit, adres, e-mailadres en detail van de openstaande vordering;

• Bewijs dat de vennoten op de hoogte zijn van de aangifte;

• De meest recente versie van de boekhouding.

Uiteraard kan je hier meer stukken opladen, afhankelijk van hetgeen je in stap 2 hebt ingevuld (bv. personeelsgegevens). Zie ook hierboven. Je kan ook nog toelichting geven omtrent deze bijlagen, indien gewenst.

Vervolgens is er nog “Stap 4: validatie”.  Deze stap is louter ter controle van de voorgaande stappen. Indien een document/antwoord ontbreekt, wordt dit aangegeven door een rood kruis bij de desbetreffende stap. Indien je alle stappen correct hebt doorlopen, en er dus overal een groen vinkje staat, kan je verder gaan naar de laatste stap.

De laatste stap is “Stap 5: overzicht en indienen“. In stap 5 krijgt je een overzicht van de aangifte. Dit is een voorlopig versie. Er wordt pas een definitieve versie aangemaakt op het ogenblik dat je klikt op ‘aangifte indienen’. Als je de gegevens nog wenst te wijzigen, kan je teruggaan door te klikken op ‘vorige stap’. Als alle gegevens volledig en correct zijn, kan je de aangifte indienen door de klikken op ‘aangifte indienen’.

Doorheen het invullen van de aangifte en bij het verstrijken van telkens 15 minuten krijg je een pop-up waarbij de vraag wordt gesteld of je de voorlopig aangifte van faillissement wil opslaan. Mocht je dus nog gegevens moeten opvragen of documenten moeten opzoeken, heb je dus geen vrees dat de reeds ingevulde gegevens verwijderd zouden zijn.

RegSol zal na het doorsturen van de informatie, de ontvangst ervan bevestigen via e-mail. De aangifte van faillissement via RegSol zal worden doorgestuurd naar de griffie van de bevoegde ondernemingsrechtbank. De ondernemingsrechtbank zal nazien of ze (1) wel degelijk bevoegd is en (2) of de onderneming voldoet aan de wettelijke vereisten om in staat van faillissement te worden verklaard (zie hierboven). In bevestigend geval zal de ondernemingsrechtbank een vonnis uitspreken waarin o.a. een curator zal worden aangesteld.

De curator zal je na zijn aanstelling quasi onmiddellijk contacteren met het oog op het organiseren van een plaatsafstapping (d.i. een vergadering die in principe doorgaat op het adres van de onderneming). Wat er belangrijk is tijdens een plaatsafstapping, wordt uiteengezet in volgende blogpost: https://crivitslegal.be/blog/de-opening-van-een-faillissement-wat-betekent-dit-voor-mij/.