Een onderneming kan failliet worden verklaard op eigen verzoek of op dagvaarding van een belanghebbende (zie daarover onze eerdere blogpost: https://crivitslegal.be/blog/voorwaarden-faillissement-met-praktische-insteek/).
Als de bevoegde ondernemingsrechtbank van oordeel is dat de wettelijke voorwaarden om failliet te worden verklaard voldaan zijn, zal zij het faillissement uitspreken en daarover een vonnis vellen. Hierna lichten we toe wat er jou – als gewezen bestuurder of zaakvoerder van een failliete vennootschap of als gefailleerde-natuurlijke persoon (hierna samen “de gefailleerde”) – dan exact te wachten staat.
Het faillissementsvonnis: eerste bron van informatie
Aanstelling curator
In het faillissementsvonnis worden één of meerdere curatoren aangesteld. Een curator is een advocaat die een bijzondere opleiding heeft gevolgd op het gebied van vereffeningsprocedures.
De curator heeft in principe een dubbele opdracht. Enerzijds beheert de curator het vermogen van de gefailleerde en zal hij/zij dit actief in kaart te brengen om het vervolgens te realiseren. Te rekenen van de dag van het faillissementsvonnis verliest de gefailleerde immers het beheer over zijn goederen en komt de curator in de plaats. Het wegmaken van activa of gelden na opening van het faillissement, zijn dan ook ten stelligste verboden.
Daarnaast brengt de curator de schulden (het passief) in kaart en zal hij/zij na de beëindiging van de faillissementsverrichtingen het beschikbare actief verdelen onder de schuldeisers. Door het openvallen van het faillissement ontstaat een situatie van samenloop, waarmee samenhangt dat alle schuldeisers gelijk moeten behandeld worden. Onder meer om deze gelijkheid te bewaren, moeten schuldeisers een aangifte van schuldvordering indienen in het faillissement. Daarnaast worden in de regel de mogelijkheden tot tenuitvoerlegging geschorst.
Wanneer de gefailleerde een beoefenaar is van een vrij beroep zal de rechtbank ook een medecurator aanstellen die bekwaam is in het vak van de vrije beroeper.
Aanstelling rechter-commissaris
De rechtbank stelt ook een rechter-commissaris aan. De rechter-commissaris houdt toezicht op de curator en de afwikkeling van het faillissement.
Gedurende het verloop van het faillissement zal de rechter-commissaris door de curator op de hoogte worden gehouden. In bepaalde gevallen verleent de rechter-commissaris machtiging aan de curator om bv. akkoord te gaan met een bod of om kosten te maken die ten laste worden gelegd van het faillissement.
Verificatie van schuldvorderingen
In het faillissementsvonnis wordt ook een datum bepaald waarop het eerste proces-verbaal van verificatie van schuldvordering dient te worden neergelegd door de curator. Schuldeisers worden verzocht om binnen deze termijn hun aangifte van schuldvordering in te dienen (al bedraagt de wettelijke termijn één jaar). Deze termijn is daarnaast ook van belang voor andere zaken. Zo zal een schuldeiser-eigenaar vóór het verstrijken van deze termijn een verzoek tot teruggave moeten instellen op straffe van verval.
In eerste instantie zal de curator de ingediende schuldvorderingen verifiëren aan de hand van de boekhouding, één van de redenen waarom het belangrijk is dat de boekhouding wordt bijgewerkt (en zo niet, kan gevraagd worden dat dit nog gebeurt). Daarnaast en indien nuttig, kan de curator ook de gefailleerde oproepen voor verificatie van de schuldvorderingen. Tijdens deze bespreking komen de schuldvorderingen aan bod en kan je eventuele opmerkingen formuleren.
Voor een praktische kijk op de afhandeling van een schuldvordering kan worden verwezen naar: https://crivitslegal.be/blog/handleiding-het-indienen-van-een-schuldvordering/.
De plaatsafstapping: de eerste uitwisseling van informatie met de curator
Een essentiële vergadering bij de start van elk faillissement is de zogenaamde plaatsafstapping. Tijdens deze vergadering, die doorgaans doorgaat op de woonplaats of het adres van de zetel van de gefailleerde, zullen de curator en de rechter-commissaris je horen omtrent de oorzaken van het faillissement en allerlei praktische informatie inwinnen.
Zo zal de curator inzicht willen krijgen in het actief dat beschikbaar is en heeft daarom informatie nodig omtrent o.a. eventuele onroerende goederen en roerende goederen zoals uitbatingsmaterieel en/of inboedel, voertuigen…
Ook moet de curator op de hoogte worden gesteld van de lopende overeenkomsten. Gelet op tussenkomst van het faillissement zal de curator standpunt moeten innemen over de lopende overeenkomst, m.a.w. stopzetten of verderzetten. Dit gaat bijvoorbeeld over:
- Huurovereenkomsten;
- Nutsvoorzieningen;
- Verzekeringen;
- Concessieovereenkomst of andere handelscontracten;
- …
De curator zal de boekhouding opvragen en, als er personeel werd tewerkgesteld, zullen ook de exacte gegevens van het personeel en het sociaal secretariaat worden opgevraagd, welke in principe reeds moesten worden gevoegd bij de aanvraag van het faillissement. Belangrijk is dat de boekhouding is bijgewerkt zodat de curator zicht heeft op de actuele schulden!
Indien de gefailleerde betrokken is in één of meer hangende procedure(s) moet dit ook worden meegedeeld.
Na de plaatsafstapping zal de curator een faillissementsinventaris opmaken waarin doorgaans ook de informatie versterkt tijdens de plaatsafstapping (summier) wordt opgenomen.
Na de plaatsafstapping
De curator zal het nodige doen om de expeditie van het faillissementsvonnis te laten betekenen door de gerechtsdeurwaarder. De betekening is nodig om de verzetstermijn te laten lopen, zijnde 15 dagen na betekening van het vonnis. Bij derdenverzet of hoger beroep is de termijn van 15 dagen te rekenen van de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.
Als (gewezen bestuurder of zaakvoerder van de) gefailleerde ben je verplicht om jouw volledige medewerking te verlenen en alle vereiste inlichtingen te geven aan de curator en gevolg tegen geven aan alle oproepingen die je ontvangt van de rechter-commissaris en/of de curator(en).
Het faillissementsdossier wordt beheerd op het digitale platform www.regsol.be. Je bent verplicht om hierop een account aan te maken en daarna digitale toegang te vragen tot het dossier, zodat je alle kennisgevingen en berichten digitaal via het digitaal platform kan ontvangen.
Je bent ook verplicht om elke adreswijziging mede te delen of elke wijziging van hun elektronisch adres aan de curator mee te delen zodat hij/zij je ten alle tijd kan bereiken.
Als alle faillissementsverrichtingen zijn afgerond zal de curator de sluiting van het faillissement aanvatten. De duurtijd van een faillissement is moeilijk te voorspellen en afhankelijk van diverse factoren.
Als er onvoldoende actief is om schuldeisers te betalen, zal het faillissement worden afgesloten bij gebrek aan actief. Je zult dan worden opgeroepen voor een sluitingszitting. Of je daarop aanwezig moet zijn, zal blijken uit de oproeping. Hou er rekening mee dat, wanneer de rechtbank ter gelegenheid van de sluiting nog moet oordelen over jouw kwijtschelding (als natuurlijk persoon-gefailleerde) jouw aanwezigheid inderdaad verplicht is.
Als er voldoende actief is, zal de curator een rangregeling opstellen die moet worden goedgekeurd op de zogenaamde afrekeningsvergadering. Voor deze vergadering, die plaatsvindt op de rechtbank, zal je ook uitgenodigd worden. Jouw aanwezigheid is hierop niet verplicht, maar kan wel nuttig zijn. Na de afrekeningsvergadering zal de rechtbank een datum bepalen waarop de sluiting van het faillissement zal worden uitgesproken. Op het vlak van jouw aanwezigheid gelden hier dezelfde principes als bij de sluiting bij gebrek aan actief.
Slotbeschouwing
De afhandeling van een faillissement is een complexe aangelegenheid waarvan de invulling sterk afhankelijk is van de aard en omstandigheden van het faillissement. Deze bijdrage beoogt dan ook geen volledigheid, maar omvat een eerste, beknopte uiteenzetting van wat je te wachten staat na het openvallen van een faillissement. Het is duidelijk dat vooral het bezorgen van informatie van cruciaal belang is en het in jouw belang is om steeds de nodige inlichtingen te bezorgen en geen informatie te verbergen.
